Του
Αντρέα Ταρνανά
Ο ΕΠΙΚΗΔΕΙΟΣ ΜΟΥ
Ο σωρός της ανόργανης ύλης που εκτίθεται τούτη τη στιγμή ενώπιόν σας περιστοιχισμένος από άνθη, για απόκρυψη των ιχνών της πραγματικότητας, δεν έχει πλέον καμιά ανάγκη,αφού δεν αποτελεί ύπαρξη παρότι διατηρεί τη μορφή της. Το όνομα, η όψη, η πνευματικότητα και γενικά τα στοιχεία που τον προσδιόριζαν δεν αντιπροσωπεύουν πια τίποτα. Συνδυάζονται αποκλειστικά με το παρελθόν του, ενώ ότι συνιστά το παρόν είναι μια κατάσταση ακινησίας και εγκατάλειψης στη διαδικασία της μετάλλαξης που τον μεταθέτει στις κατώτερες βαθμίδες της φύσης. Οποιαδήποτε συγκινησιακή ή θεσμική προσφορά λοιπόν του είναι αδιάφορη και είτε δεχτεί είτε όχι στο κέρινο μέτωπό του τον τελευταίο ασπασμό που προτείνει ο ψαλμός για να κορυφώσει τη δραματουργία, το ίδιο του κάνει, ενώ εσείς που θα τον δώσετε θα αισθανθείτε μια παγωνιά στα χείλη, ίσως ακόμα και αποστροφή σαν να γευτήκατε σκουριασμένο σίδερο ή χαλασμένη τροφή, κάτι που δεν πρέπει να σας προκαλέσει ενοχές γιατί έτσι απαιτεί η φυσιολογία.
Όσοι ισχυριστούν ότι είναι συγκλονισμένοι από το χαμό του, μάλλον υπερβάλουν ή έχουν υποβληθεί στις υποκριτικές μεθόδους της τραγωδίας, επιθυμώντας στην ουσία να εκτονώσουν τα εσωτερικά βάρη τους με τη νοερή άνοδο στη σκηνή και την έκρηξη ενός σύντομου κοπετού που θα ξεχαστεί μόλις αποχωρήσουν από τα δρώμενα. Καλά πράττουν σχετικά με τη δική τους κάθαρση αλλά ο εκλιπών δεν θεωρεί υποχρέωσή του να ενδυθεί τα τραγικά ρούχα των άλλων, γι' αυτό εκτινάσσει προκαταβολικά ένα σαρκαστικό μειδίαμα, σαν υγρό διάβρωσης πάνω στο στιλπνό επίχρισμα της τεχνητής οδύνης. Ο ίδιος άλλωστε δεν ταράχθηκε ποτέ συθέμελα από την απώλεια των γύρω του, αφού ήταν ένα γεγονός πιθανό και αναμενόμενο. Λυπήθηκε βέβαια από την απουσία κάποιων προσώπων, που ήταν στενά συνδεδεμένα με την πορεία του, αλλά ποτέ δεν κατέφυγε στο θρήνο, καθώς θεωρούσε άρνηση της αξιοπρέπειας τη δημόσια εκδήλωση των συναισθημάτων, αλλά και γιατί προσαρμοζόταν στην αναγκαιότητα της μεταβολής που θέλει να μη διατηρείται τίποτα για πολύ χρόνο, κάτι που ισχύει βέβαια και για το καλό και για το κακό, κανόνας που φέρνει τελικά μια ισορροπία στον άνθρωπο που τον έχει κατανοήσει.
Τα κατορθώματά του, είτε θετικά είτε αρνητικά, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να αναφερθούν, γιατί θα στρεβλωθούν από τη συναισθηματική φόρτιση και την εθιμοτυπία, που απαιτούν να αρθρώνονται εύφημοι λόγοι στις σχετικές συναθροίσεις παρόλο που κανείς δεν τους πιστεύει. Αν μάλιστα δεν ήταν τόσο άρτιος ο θεατρικός διάκοσμος, που μέσα του εξελίσσεται η παρούσα τελετή, πιθανώτατα οι παρεβρισκόμενοι να είχαν σκάσει στα γέλια από την απαρίθμηση των υψίστων αρετών που αποδίδονται σε όντα που απλά κατάφεραν να βγάλουν πέρα μια φτωχή ετερόβουλη ζωή σπρώχνοντας με κόπο και αγωνία τις μέρες της.
Ο εκλιπών ποτέ δεν αγάπησε τα πτώματα κατά συνέπεια δεν αξιώνει αντίστοιχη αντιμετώπιση. Προσπάθησε όσο ήταν δυνατό να εναρμονιστεί με τις επιθυμίες των άλλων, χωρίς να υποτιμήσει τις δικές του, σε βαθμό που να πάψουν να είναι αυτούσιες και να καταντήσουν εξαρτημένα αντανακλαστικά οδηγούμενα από κάποια εξωτερικά ερεθίσματα που προκαλούν οι τυποποιημένες δομές της κοινωνίας. Η τάση του αυτή τον έκανε ελκυστικό στις συντροφιές κατά τη διάρκεια της νεότητάς του, που είναι μια περίοδος ανοιχτή στην παρορμητική συμπεριφορά και εκδηλώνει μια ζωώδη ειλικρίνεια, ενώ τον απομόνωσε κατά την ενηλικίωση, καθώς ο τρόπος που λογικοποιούσε τα πράγματα απέκλινε από τον γενικό κώδικα που ακολουθούσαν οι περισσότεροι, με την τυφλή προσάρτησή τους στο μερίδιο της καθημερινότητας που τους έτυχε όταν βγήκαν να αγρεύσουν τα πεδία της αυτοσυντήρησης.
Η επίμονη άρνησή του να ενημερωθεί από τα λεγόμενα μέσα μαζικής πληροφορίας, που αποτελούσαν την κύρια μέθοδο διαμόρφωσης της συνείδησης των υπολοίπων, τον έκανε μετά από ένα διάστημα ξένο προς οτιδήποτε τον περιέβαλλε, αφού η γλώσσα των γραμμάτων που μελετούσε και εισέδυε σταδιακά στα βάθη της γινόταν όλο πιο ασύμβατη με τη ρηχή έκφραση των εικόνων που υποδαύλιζε το συλλογικό συναίσθημα.
Η προσπάθειά του να παραμείνει ατομικότητα τον εξαίρεσε από τις κοινές παροχές, του πρόσφερε όμως τη σπάνια απόλαυση της αυτάρκειας, που ίσως να μην αποτελεί αισθητή ηδονή αλλά σου δείχνει έναν τρόπο να πορευτείς χωρίς να σε λυπεί ιδιαίτερα η φθορά σου. Το να τον επαινέσουν λοιπόν σήμερα που διακόπτεται η έμβια παρουσία του εκείνοι που τον απέκλειαν από το σύστημα των αξιών τους, μάλλον πρόκειται για παραδοξολογία. Επειδή όμως το παράδοξο, το παράλογο και το παρανοϊκό, συγκροτούν τις βάσεις στήριξης του σύγχρονου οικοδομήματος δεν θα προκαλέσει έκπληξη η ανάπτυξη μιας ευκαιριακής ρητορικής που να εξυψώσει για λίγο ότι μέχρι τότε καταβύθιζε.
Το συμπόσιο που θα ακολουθήσει και θα επισφραγιστεί από την υπέρμετρη όρεξη των παρισταμένων, καθώς η υπενθύμιση της εφημερότητάς τους θα τους κεντρίσει τη βουλιμία, είναι το μόνο που θεωρεί πραγματικά ωφέλιμο από τούτη την τελετή, γιατί το μεταφυσικό μέρος της δεν το αντιμετώπισε ποτέ σοβαρά, ιδιαίτερα από τότε που διάβασε τους νεκρικούς διαλόγους του Λουκιανού, όπου του είχε φανεί πολύ αστείος ο Χάροντας όταν παρακαλούσε τους κυνικούς φιλοσόφους να του δώσουν τον οβολό για να τους περάσει στην απέναντι όχθη κι εκείνοι χλεύαζαν την ευτελή του κερδοσκοπία.
Μετείχε άλλωστε ο ίδιος πρόθυμα και τακτικά στις αντίστοιχες τιμητικές των προγενεστέρων και η συμπεριφορά του ήταν απλή και μεθοδική, ώστε να ζητά κάτι ανάλογο τώρα από τους συνοδούς της δικής του πομπής. Κρατούσε μανάλι όταν ήταν παιδί, γιατί ελκόταν από την εθιμικότητα, αλλά και για την αμοιβή που απέφερε τούτη η πράξη, ενώ όταν μεγάλωσε παρέκαμπτε τα θρηνώδη παραληρήματα και επικεντρωνόταν στο πρακτικό μέρος, άλλοτε βοηθώντας στη μεταφορά του σεντουκιού, άλλοτε κατεβάζοντάς το με την τριχιά στον τάφο, βρισκόταν δηλαδή πάντα σε ετοιμότητα για τη διεκπεραίωση των απαραιτήτων διαδικασιών που αδυνατούν να τελέσουν οι διαποτισμένοι από τις συγκινήσεις.
Τα λόγια σας λοιπόν, είτε είναι μεγάλα είτε μικρά, δεν θα αλλάξουν το μέγεθος του έργουτου. Όσο κι αν προσπαθήσετε δεν θα του προσφέρετε διαφορετική υστεροφημία από εκείνη που δικαιούται. Είτε τηρήσετε κατανυκτική σιγή είτε κραυγάσετε, η αποσύνθεση που ήδη έχει αρχίσει τη δράση της θα φέρει τα πράγματα στο προκαθορισμένο από τον αιώνιο νόμο τέλος. Το σώμα με τις υψηλές νοητικές λειτουργίες θα γίνει ένας πολτός για να θρέψει τα κατώτερα όντα που δεν έχουν ιδέες, οράματα και αισθητικές επιδιώξεις, που δεν προσπαθούν να προσδιορίσουν τη θέση τους στο σύμπαν, να ερμηνεύσουν τις ενστικτώδεις τους ροπές ούτε να κωδικοποιήσουν το χάος και αφού χορτάσουν θα αφεθούν με τη σειρά τους στο στόμα κάποιων άλλων οργανισμών και από τούτη την περιπλοκή του φόβου, του άλγους και της απόλαυσης, θα ανακυκλωθεί το ακατανόητο στη γένεσή του βιολογικό σύστημα, που κινείται γύρω μας, ανατρέποντας συνέχεια την έννοια του ανώτερου και του κατώτερου, καθώς ότι φαίνεται επικυρίαρχο τη μια στιγμή βρίσκεται υποταγμένο την επόμενη.
Οι ιδιότητες λοιπόν του εκλιπόντος δεν ήταν παρά ένας τυχαίος συνδυασμός των πρωτοζωικών στοιχείων, ενώ τέτοιου είδους συνθέσεις θα επανεμφανίζονται για αόριστο χρόνο αλλά ίσως ποτέ ξανά με τη συγκεκριμένη μορφή που είχαν λάβει πάνω του. Τούτη η γλυπτική που δεν αναπλάθει με ακρίβεια τον αρχικό τύπο, τον καθιστά μοναδικό γι' αυτό εκχέει μια ρανίδα λύπης η απώλειά του. Η συνεχής επανάληψη όμως των γενικών χαρακτηριστικών του στην παρουσία του είδους μειώνει τα προηγούμενα συναισθήματα, δηλώνοντας την ατομικότητα σαν ένα σημείο μέσα στη γραμμή που ποτέ δεν διακρίνεται ούτε μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητο αλλά δεν παύει να είναι εκείνο που τη συγκροτεί και κατευθύνει την εξέλιξή της.
Ας μη συσκοτίσουμε όμως άλλο τα πράγματα με αναφορές σε μεγέθη που δεν χωρούν στις στενές εκτάσεις του νου μας κι ας σταματήσουμε πια τα λόγια, ώστε να ολοκληρωθεί ήσυχα η πράξη που θα μετατρέψει ένα αβέβαιο σώμα σε έδαφος σποράς νέων πιθανοτήτων, διαδικασία που ξεκινά τούτη τη μεταιχμιακή στιγμή της τελευταίας θέασής του πριν στεγαστεί μόνιμα στα δροσερά υπόγεια της λήθης.
