Prodigal Italy Greece Spain?

Great article from Michalis Haliassos here.

It was originally written as Editorial for the Newsletter of the Center for Financial studies but appeared also in the German newspaper Frankfurter Allgemeine Zeitung as well as in the Greek newspaper Kathimerini.

Michalis Haliassos is Professor of Macroeconomics and Finance at Goethe University of Frankfurt, Director of the Center for Financial Studies and member of the Greek National Council on Research and Technology.

Το ίδιο άρθρο στα Ελληνικά εδώ.

Race or art?

Εξαιρετική παρουσίαση...

...από τον Ηλία Παπαϊωάννου στην TDxAcademy :

Τα βίντεο των περισσοτέρων ομιλητών από την ίδια εκδήλωση έχουν επίσης αρκετό ενδιαφέρον. 

Καημένο χωράφι...

...τόση κληρονομιά και ιστορία για να φτάσεις το 2011 να κρέμεσαι από την υπογραφή ενός Βαλκάνιου συμπλεγματικού ηγετίσκου ο οποίος σου κρέμασε στο λαιμό το Σκοπιανό, γέμισε το μουσείο της Ακρόπολης με τα βλαχαδερά ψηφοφοράκια του και τόλμησε ακόμη και αρχαίο ναό να "μετακομίσει" για να πάρει κάνα ψηφουλάκι. Βέβαια αυτός που τώρα μας πουλάει δωρεάν λεονταρισμούς τον καιρό της Καραμανλειάδας ήτανε "μούγκα στη στρούγκα" και έβλεπε το έλλειμμα στο "4 με 4,5%"...οικονομολόγος βλέπεις...

Υπομονή - ξημερώνει και απαλλαγόμαστε ΚΑΙ από αυτόν. Οι δε βουλευτές του αν δεν θέλουν να του μοιάσουν να πάρουν τις ευθύνες τους ΤΩΡΑ. Εδώ μέλη της ΔΗΜΑΡ διαφοροποιήθηκαν από τις παρωχυμένες κορώνες του Φ. Κουβέλη...

Eν-δυο, εν-δυο, … κλίνατε προς το πουθενά

Εξαιρετική ανάρτηση από την Αφροδίτη Αλ Σάλεχ ( http://afroditealsalech.blogspot.com/ ) εδώ :

Eν-δυο, εν-δυο, … κλίνατε προς το πουθενά

Στερνή μου γνώση...

Exceptional illustrations

Check out Daniela's blog for more excellent pieces like this:

Ζισκάρ ντ' Εσταίν (ζει!)

Σχολιάζοντας, τέλος, τα γεγονότα των τελευταίων ημερών ο πρώην πρόεδρος υπογράμμισε:

 «...Νομίζω ότι ήμασταν εντελώς άδικοι με τον Γιώργο Παπανδρέου. Σίγουρα δεν πήρε στα σοβαρά τις προειδοποιήσεις από το ΔΝΤ το 2008, αλλά παρόλα αυτά τέθηκε επικεφαλής μίας θαρραλέας πολιτικής. Ομοίως, δεν κατάλαβα τον θόρυβο που δημιουργήθηκε από την ανακοίνωση ενός δημοψηφίσματος για το σχέδιο βοήθειας. Οι τράπεζες, στην περίπτωση αυτή, ενήργησαν ως λομπίστες. Οι κυβερνήσεις είχαν επινοήσει ένα σχέδιο και δεν ήθελαν να υπάρξει απόκλιση από τη λύση. Ωστόσο, αν το δημοψήφισμα είχε πραγματοποιηθεί, οι Έλληνες θα μπορούσαν πιθανότατα να έχουν ψηφίσει "ναι" και αυτό θα είχε αλλάξει τα πάντα, στερώντας νομιμότητα από τις διαδηλώσεις στους δρόμους. Εκτός αυτών, όμως, η υπόθεση αυτή αντικατοπτρίζει την γενικότερη αναταραχή που υπάρχει..."

"Το πριν το μετά λίγο απ' όλα..."

Opencoffee...

...ή αλλιώς open μυαλά σε ελεύθερη μετάφραση.

Εξαιρετική πρωτοβουλία που πρωτοέλαβε χώρα στο Λονδίνο και την μετέφερε στην Ελλάδα ο Γιώργος Τζιραλής  τον Ιούνη του 2007.

Δυστυχώς το κινητό μου στα γεράματά του μοιάζει λίγο με τον Α. Παπανδρέου και δεν ενδιαφέρεται για την υστεροφημία του - ως εκ τούτου δεν απoθήκευσε τις φωτογραφίες που έβγαλα από την χτεσινή συγκέντρωση στο Μουσείο Μπενάκη.

Περισσότερες λεπτομέρειες στο opencoffee.gr

Τουλάχιστον είχε ενδιαφέρον...

...επί 2 χρόνια ένας DJ προσπαθούσε να παίξει progressive rock μέσα σε σκυλάδικο τσ' Εθνικιάς οδούς...

Στον τοίχο ενός σχολείου

Σοβαρές τοποθετήσεις από εκεί που δεν το περιμένεις

Έλσα Παπαδημητρίου:

Προσερχόμενη σήμερα στη Βουλή η ανεξάρτητη βουλευτής Ελσα Παπαδημητρίου δήλωσε ότι είχε αποφασίσει να στηρίξει τις προσπάθειες του κ. Παπανδρέου μετά την επιτυχία της 27ης Οκτωβρίου, ωστόσο «την τελευταία εβδομάδα από όλα τα κόμματα και κυρίως τους μεγάλους παίχτες υπήρξε τόσο κακή διαχείριση που δεν της πάει το χέρι».

«Δεν δίνω ψήφο εμπιστοσύνης σε στελέχη αυτής της κυβέρνησης και αυτού του κόμματος που έχουν καταπλήξει την υφήλιο», σημείωσε, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι «ο κ. Παπανδρέου αξίζει την ψήφο μας αν μας πει ότι αύριο το πρωί αρχίζω για διαδικασίες για σοβαρή κυβέρνηση εθνικής ενότητας».

Stelios Ramfos

One of the brightest minds in the world. Please watch all six parts of his interview:

Επειδή η NY times δεν είναι "Αυριανή"

«Κατανοεί» η New York Times τις συνθήκες υπό το βάρος των οποίων ο Έλληνας πρωθυπουργός αποφάσισε αιφνιδίως να διεξάγει δημοψήφισμα για τους όρους της τελευταίας συμφωνίας διάσωσης της Ελλάδας.

Με το editorial της αμερικανικής εφημερίδας, δίνεται στήριξη στην απόφαση αυτή της κυβέρνησης, τη στιγμή μάλιστα που σύσσωμος ο ευρωπαϊκός Τύπος αντιδρά και κάνει λόγο για παράλογη απόφαση.

Όπως σχολιάζει η αμερικανική εφημερίδα, «σε αυτό το σημείο, δεν είναι ακόμη σίγουρο εάν η κυβέρνησή του θα βγει αλώβητη από την ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή αυτή την εβδομάδα».

Τονίζει ακόμη πως η Ελλάδα έχει αρκετά διαθέσιμα ώστε να πληρώσει τις υποχρεώσεις της μέχρι το μέσον Δεκεμβρίου. Αλλά εάν η νέα συμφωνία δεν τελειοποιηθεί , είναι δύσκολο να αποτραπεί μια άτακτη χρεοκοπία ή να συγκρατηθούν οι επιπτώσεις. Χαρακτηριστικό είναι πως οι πιστωτές της Ιταλίας, θα ζητήσουν risk premiums πολύ υψηλότερα από αυτά που μπορεί να αντέξει η χώρα».

Σύμφωνα με τους New York Times, «οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα έπρεπε να είχαν δώσει μεγαλύτερη προσοχή στην αγωνία των απλών Ελλήνων και μικρότερη στην αγωνία των ευκατάστατων ευρωπαίων τραπεζιτών».

Και συνεχίζει αναφέροντας ότι «αντί να προσπαθούν να τιμωρήσουν τους «ανήθικους», θα έπρεπε να είχαν σκεφτεί τις συνέπειες του να υποχρεώσουν την Ελλάδα σε χρόνια αρνητικής ανάπτυξης, υψηλής ανεργίας και αυξημένων φόρων, χωρίς να τους υπόσχεται τίποτα ως αντάλλαγμα εκτός ίσως από το ότι σε μια δεκαετία από τώρα, το χρέος της χώρας θα μειωθεί από τα σημερινά υψηλά επίπεδα».

Όπως τονίζουν οι New York Times, «ελπίζουμε ότι δεν είναι αργά για να αποφευχθεί μια πλήρη κατάρρευση. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να επαναδιαπραγματευτούν τη συμφωνία διάσωσης της Ελλάδας και να δώσουν έμφαση στις μεταρρυθμίσεις και στην ανάπτυξη αντί της λιτότητας. Αν θέλουν να πάρουν έστω και κάποια χρήματα πίσω από την Ελλάδα, η Αθήνα χρειάζεται χώρο να αναπτυχθεί και να κερδίσει».

Πηγή:www.capital.gr

Τι ήταν να το πούμε,

αρχίσανε οι κωλοτούμπες και μάλιστα σε 2 μόλις μέρες μέσα:

ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ 31/10 : «Δημοκρατικά εκτονωτική και λυτρωτική» διαδικασία χαρακτήρισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης τη διενέργεια δημοψηφίσματος και την ανανέωση της εμπιστοσύνης της Βουλής στην κυβέρνηση, που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου.


ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ  2/11 : "Η θέση της Ελλάδας μέσα στο ευρώ είναι μια ιστορική κατάκτηση της χώρας που δεν μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση. Το κεκτημένο αυτό του ελληνικού λαού δεν μπορεί να εξαρτηθεί από την διεξαγωγή δημοψηφίσματος."

Μια ζωή μόνοι, μια μόνη ζωή...

Έτσι είναι φιλαράκο...me myself and I που θα λέγαμε και στα Ελληνικά.

Ο τρελός του χωριού ήταν συνήθως ο μόνος λογικός. Οι πολλοί ιδρώνανε για να “μην είναι μαλάκες”. Από το “τα αγαθά κόποις κτώνται” και το “αν δε βρέξεις κώλο δε τρως ψάρι” πήγαμε στο “μην είσαι μαλάκας”:

“Μην είσαι μαλάκας ρε – μη πληρώνεις”, “μαλάκας είσαι ρε; άραξε και γράφτους”, “ρε μαλάκα κάνα βύσμα δεν έχεις?” ...

...πολύ άγχος και σάλιο για να μη γίνει μαλάκας ο αυτόκλητος “Έλληνας”. Το αποτέλεσμα δεν ήταν απλά ότι κατάφερε το ακριβώς αντίθετο, αλλά παράλληλα άφησε μαλάκες τους όποιους λογικούς να χαζεύουνε τα τρένα να περνούν. Καλά να πάθουν και αυτοί. Ας προσέχανε. Κάθε θέση που αφήνανε για να μην λερώσουν τα χεράκια τους την έπιανε ο πρώτος εύκαιρος κάφρος. Στερνή μου γνώση...

Θα μου πεις και αυτοί που δεν κωλώσανε τι κατάφεραν? Μόνος μας άφησε ο Μ. Παπαγιαννάκης αφού το κόμμα του δεν τον θεώρησε ικανό ούτε για πρόεδρό του ούτε καν για Δήμαρχο της Αθήνας. Μόνος του έφυγε ο Αν. Πεπονής αφού η βάση του κόμματός του εξοργίστηκε με το ΑΣΕΠ μιας και τους έκλεινε την κάνουλα με τα άμεσα ρουσφέτια και αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Μόνος και ο Κ. Στεφανόπουλος στο κόμμα του το οποίο άφησε με αηδία 20+ χρόνια πριν, το οποίο κόμμα μάλιστα μόλις ανέλαβε το 2004 αφαίρεσε τον εξαιρετικό του λόγο προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ B. Klinton από τα σχολικά βιβλία, ένας λόγος σταθμός για τα παιδιά που δείχνει ότι η σωστή χρήση της Ελληνικής στο σωστό τόπο και χρόνο είναι απείρως επιδραστικότερη των γραφικών επεισοδίων που έλαβαν χώρα έξω από τη βουλή τότε. Άφησαν όμως και οι τρεις τους ανεξίτηλα δείγματα γραφής.

Μια ζωή μόνοι...τσακωμένοι με όλους του γείτονες εντός και εκτός συνόρων, ακόμη και μακριά από αυτά. (Βέβαια δε μας τύχανε και οι καλύτεροι γείτονες). Τσακωμένοι και με την αρχαία κληρονομιά. Λες και είχαμε και καλύτερες προσλαμβάνουσες για να διαλέξουμε. Την θυμόμαστε μόνο όταν σφίγγουν τα ζόρια. Ο “Έλληνας” που άμα τον αφήνανε θα έκοβε τον Παρθενώνα φέτες να τον πουλάει, αγανάκτησε με τα εξώφυλλα του Γερμανού Κωστόπουλου (Focus)...κάτι δηλαδή σαν τον τύπο που πλακώνει τη γυναίκα του στο ξύλο αλλά μην του πεις κουβέντα γι' αυτήν γιατί σε έφαγε.

Βέβαια μην είμαστε άδικοι, με κάποια πράγματα είμαστε συμφιλιωμένοι και τα υιοθετούμε αβίαστα: Tο Τούρκικο ραχάτι, την Ιταλική απατεωνιά, την Αμερικάνικη υποκουλτούρα, τα σκουπίδια στη γειτονιά, τα αυτοκίνητα στα πεζοδρόμια, τις επετειακές απεργίες- καταλήψεις-πορείες-αποκλεισμούς, τα “επαναστατικά” κουρέλια στην Ακρόπολη, το βύσμα, το ρουσφέτι και πολλά άλλα αμέτρητα αξεσουάρ που καρκινιάζουν την καθημερινότητα μας.

Φυσικά δεν είναι όλοι το ίδιο, όμως όσοι δεν είναι το ίδιο είναι μια ζωή μόνοι ζώντας μια μόνη ζωή. Outnumbered by the bastards όπως θα λέγαμε στα Ελληνικά.

Μια ζωή μόνοι ...μόνο το παιδί που παίρνει αρχίδια ευρώ το μήνα και σε εξυπηρετεί με χαμόγελο στο σούπερ μάρκετ, ο “μπάτσος” με τον πετσοκομμένο μισθό που σε ελέγχει ευγενικά και παρακάτω τον περιμένουν οι γείτονες της χώρας με τα καλάσνικωφ, αυτός που μαζεύει γόπες αυτοβούλως από την παραλία την ώρα που δίπλα του αφήνουν φραπέδες τα λιασμένα κρέατα...όλοι αυτοί οι εξωτικοί ήρωες της καθημερινότητάς μας τραβάνε το κάρο της χώρας πάνω στο οποίο αγωνίζονται για να κοιμούνται όλων των ειδών τα κρατικοδίαιτα (και μη) δίποδα. Και είναι πολλά και το κάρο παρόλο το φιλότιμο των εξωτικών ηρώων είναι πολύ βαρύ και δε τη βγάζει την ανηφόρα εύκολα.

Μια ζωή μόνοι ... και κάπως έτσι έμεινε μόνη της και η ίδια η ζωή μας να χαζεύει πως της γυρνάμε την πλάτη...

Γυρνάει ο τροχός όμως έστω και αργά. 'Όλοι αυτοί οι Μόνοι δεν έγιναν ποτέ πρώτο θέμα στον Τύπο, αφενός γιατί αυτός επενδύει στον κατήφορο (αφού τα λεφτά του τα έχει βγάλει έξω), αφετέρου διότι δεν είναι cool ρε μεγάλε να δείχνεις το παιδί που κάνει σωστά τη δουλειά του, ένα αυγό σε ένα βουλευτή είναι πιο hot. Οι Μόνοι όμως όπως ήρθαν τα πράγματα καλούνται σύντομα να μιλήσουν. Όχι με κραυγές αλλά όπως προβλέπεται στις πρωτοκοσμικές χώρες. Και βλέπω πολλούς από αυτούς που μιλάνε και πράττουν τόσο καιρό με περίσσεια καναπεδάτη επαναστατικότητα εξ' ονόματός τους, να κάνουν κωλοτούμπες από τις σημερινές τους θέσεις...μήπως γι' αυτό αρχίσανε ήδη να αφρίζουνε?

Καλή μας τύχη μάγκες...

Μια εφημερίδα που δεν θα δούμε εδώ (Spiegel)

Referendum on Euro

Bravo, Mr. Papandreou!

A commentary by Sven Böll

Photo: REUTERS

Europe was expressed disbelief: The Greek prime minister will let his people vote on the euro rescue plan for his country. Papandreou puts everything on one card - but his decision is correct.

Hamburg - It must be said that at the beginning: The Greeks should for once again decide how it goes with their land - and with them.

They had no real opportunity for some time more. Since a half years, the once proud country is under foreign administration, it is de facto no longer a sovereign state. The most important task of government is to bring the saving programs and structural reforms through parliament and implemented. They are always dictated by the strict troika of EU Commission, European Central Bank (ECB) and International Monetary Fund (IMF). Otherwise there is no new money, and the country would be bankrupt right now.

To be no longer master of his finances, begging for money and almost everything having to do it, that's for poor countries as well as undignified for poor people. It hurts the soul, makes you angry and makes one despair. If one knows that one's position is also largely self-inflicted, it does not do better, but worse.

It seems like an appropriate act of desperation on the dramatic situation on a "suicide from fear of death" that the Greek Prime Minister Georgios Papandreou, the people of his country wants to ask for debt consolidation . The voters will decide whether to endorse the decisions taken in Brussels or not.

The x-th €-saving summit had decided last week that the private creditors to Greece to give up half of their claims . Because of the lie more than 300 billion euros of government debt of 200 billion euros at banks, insurance companies and funds, the country would be a sizeable part of the overwhelming burden off credit.

Three good reasons for Papandreou's decision

Regardless of how the question of the referendum will be at the end: The Greeks will vote on whether their country will remain in the euro zone or leave the monetary union. The government could ask the citizens very directly: "Will you continue to pay the € or rather return to the drachma?"

How this Papandreou can! Their own people ask that runs against his policies storm!Since it is already clear what comes out! So many are spontaneous reactions to the announcement of the Premiers.

Especially since it was the biggest concern of the other euro members so far, that Greece "Bye € 'says. The formula for European apocalypse goes like this: first goodbye Greece, Portugal and Spain will fall, and finally pulls the monetary union with Italy over the precipice. With luck, there remains a Northern European Euro-Zönchen.

No question: This risk is that if the Greeks say no to the Brussels decisions. Papandreou plays full risk. Nevertheless, his decision is correct for several reasons.

First, the Premier needs an immediate justification for his actions. He was elected against escalation of the debt crisis. The policy which he makes requires extreme steps.In Greece, arguing the parties do not have a bit more net from the gross, a vignette on highways, or the closure of some sites Bundeswehr. No, it is saved as brutal as ever in a developed country. German Finance Minister would so ruthlessly cut spending like his Greek colleague, he should, within one year about one hundred billion euros to spend less.

Second, the opposition operates in Greece obstruction. She also has a half years after suffering still not understood that the country can not use partisan antics. Through a referendum after all, the hope is that the opposition comes to his senses. At least, it must position itself clearly as she imagines the future.

Third, Greece is in a downward spiral: Almost all citizens are victims of austerity, many of them understand the world and no longer on strike. But if even those not working who do not have jobs, which harms the economy further. The economy collapses further. New, tougher measures are needed. And so on. Would the majority of the population profess to chosen path out of the crisis could be ended this horror mode most likely. Strikes would probably be delegitimized.

Encouraging experiences

There is some evidence that the Greeks support their premier at the end and the Brussels decisions will not torpedo. The majority of citizens think that there must be an end to the decades-long mess. Many calls about the pace of change, but they are not against the change in direction.

Encouragingly, the experiences from other euro area countries. The debt crisis has already wiped out several governments - such as Portugal and Ireland. However, the party won a majority, announcing sometimes even tougher austerity measures.

Until the referendum in Greece, there will be an intense debate about the alternative: Cruel redevelopment within the euro zone or state bankruptcy with drachma introduction.

It will show that it's not about the choice between hell and paradise. Both routes will be difficult and grueling. Each citizen must decide for himself what he believes to be the better one. Who votes and is thus deprived of their duty is to think about whether he wants to set for an exit from the currency union his assets at risk. Savings would be at the return of the drachma hardly worth anything.

At least it has every Greek in their own hands and can not complain about the government, which bows to international dictates. And even if the Greeks say no at the end of the country and in extreme cases, leaving the euro zone, the consequences seem less precarious than a year ago.

The main problem with a return to the national currency is the drachma will massively decrease in value. Because the debt continues to exist but in euros, the government would spend more and more drachmas to pay the € debt. They would quickly bankrupt.

Therefore, it would probably come before an even more radical cut debt. Then the state would have to surrender some of their claims to creditors. Finally, always store more Greek debt at the ECB and other euro countries. For this waiver, it would probably stay at one of Greece in the monetary union. Only later, instead of just once.

Also, the risk of contagion to other countries does not seem so great. No country in the euro-zone, it is as bad as Greece. It now seems even the players in the financial markets to see it.

Birthday trip

First of all a big THANK YOU for your wishes my friends around the world.

Just came back short of tired but with eyes full of great images from my ride. Here's a map of where I've been riding and shooting photos today:

Προβολή μεγαλύτερου χάρτη

I've been to this island lots of times before and I've done part of this route but this time I visited some amazing spots for the first time.

Standing on the old bridge at Chalkida:

Here's the newer one:

River between Mantoudi and Prokopi:

Beautiful village of Limni:

Gorgeous waterfalls at Drymona:

Bonus: Some more from the river:

See you out there folks!

Μπρος γκρεμός και πίσω "αγανάκτηση"

 Από http://www.stratfor.com/

A good synopsis from Liberation

La dette, une affaire d’Etat

Déjà en 1897, le pays était sous tutelle. De l’influence ottomane à l’adhésion à l’euro, l’historien Nicolas Bloudanis balaie le passé pour mieux éclairer la faillite actuelle.

Un sans-abri et la police grecque postés devant le ministre des Finances, à Athènes, le 27 septembre. (John Kolesidis / Reuters)

Il y a un malentendu grec au sein de l’Union européenne. Alors qu’il ne viendrait à l’idée de personne d’évoquer l’Empire romain en parlant de l’Italie de Silvio Berlusconi, rares sont ceux qui ne font pas le lien entre la Grèce antique et la Grèce moderne. Comme si le glorieux passé des Grecs leur avait donné une traite sur le présent. C’est ainsi pour son «apport à la civilisation européenne» que Valéry Giscard d’Estaing obtint, en 1981, l’adhésion de ce pays à la CEE alors qu’il ne remplissait aucun des critères nécessaires. En 2002, Athènes fut admise dans l’euro quasiment pour les mêmes raisons alors que tout le monde savait pertinemment qu’elle n’était économiquement pas prête. Et aujourd’hui, on n’hésite pas à invoquer les mânes d’Aristote pour justifier le coûteux sauvetage financier d’un pays en faillite. Pourtant, la Grèce moderne, dont l’histoire débute avec l’indépendance de 1828, n’a plus grand-chose en commun avec la Grèce antique : quatre siècles d’occupation ottomane sont passés par là.

L’historien grec Nicolas Bloudanis, 54 ans, qui vit à Patmos (l’île où fut déporté l’évangéliste Jean qui y écrivit l’Apocalypse), vient de publier Faillites grecques : une fatalité historique (éditions Xérolas). Il est aussi l’auteur d’une Histoire de la Grèce moderne, 1828-2010, mythes et réalités (Xérolas). Il propose une vision décapante de l’histoire grecque moderne, débarrassée de ses clichés nationalistes, éclairant d’un jour nouveau la crise de la dette publique qui menace la stabilité de la zone euro.

Peut-on dire que la Grèce est un pays sans Etat ?

Il y a un Etat en Grèce, mais il fonctionne par intermittence. Cela a été le cas, par exemple, du lendemain de la guerre civile, en 1950, à la fin de la dictature des colonels en 1974. Mais chaque fois que l’Etat a plus ou moins bien fonctionné, il s’agissait d’un Etat autoritaire où les libertés politiques et civiles étaient limitées. Sans parler des années de dictature, il y a eu des périodes de l’histoire grecque où l’Etat était tenu par une très forte personnalité, comme Elefthérios Venizélos au début du siècle ou Constantin Caramanlis dans les années 50-60. Dans la mémoire collective grecque, l’Etat est donc un Etat autoritaire dont il convient de se méfier.

La Grèce est sous tutelle européenne. Or, ce n’est pas la première fois qu’elle se retrouve dans cette situation…

Effectivement, après la faillite de 1893, la Grèce a été mise sous tutelle en 1897 par ses créanciers, soit principalement la Grande-Bretagne, la France et l’Allemagne, ce qui a eu un effet positif, même si 10% de sa population a émigré. La tutelle de l’époque, qui a pris la forme d’une Commission financière internationale (CFI) installée à Athènes et chargée de contrôler directement le budget de l’Etat, a permis de construire un Etat. La situation financière et économique s’est améliorée, les détournements et abus qui caractérisaient la Grèce de l’époque (entre 1828 et 1892, 75% du total des emprunts ont été détournés par la classe politique) ont été limités et le pays a pu emprunter à nouveau pour effectuer d’importants travaux d’infrastructures qui faisaient cruellement défaut, l’Empire ottoman n’ayant pas laissé grand-chose derrière lui.

Surtout, une bourgeoisie moderne et un capitalisme local ont pu enfin émerger : elle a pris le pouvoir en 1909 en portant à la tête du gouvernement, Elefthérios Venizélos, le chef du Parti libéral. Une nouvelle Constitution a permis d’assainir la vie politique et la justice, l’administration a commencé à être purgée de ses éléments corrompus, des réformes sociales ont été votées (impôt sur le revenu, réforme agraire, etc.). La société grecque s’engage enfin sur la voie de la modernisation.

Mais la guerre contre la Turquie a stoppé net ce mouvement…

La Grèce voulait achever la libération des territoires (Macédoine, Epire, Crète…) et des populations grecques encore sous domination ottomane. Les guerres balkaniques, qui débutent en 1912 et s’achèvent par le traité de Londres en 1913, ont été des succès : le territoire triple de taille et la population passe de 2,5 millions à 5 millions.

La Première Guerre mondiale permet encore de s’étendre en Thrace et en Anatolie (autour de Smyrne), la côte Turque actuelle. Mais cette «Grande Grèce» réveille le nationalisme turc. Une nouvelle guerre se termine par un désastre : le traité de Lausanne de 1923 signe la perte de Smyrne et de la Thrace et 1,2 million de Grecs vivant en Asie mineure depuis deux millénaires doivent s’installer dans une Grèce ruinée par dix ans de guerre. Imaginez le choc : 1,2 million de personnes pour une population de 5 millions. Surtout, cet afflux de population venue d’Asie mineure a ramené la Grèce aux traditions orientales de ses débuts, un siècle plus tôt : leur esprit levantin, fait d’habilité, de compromis et de finesse, mais aussi de passivité et d’indifférence politiques, fruits de la réalité de l’Empire ottoman du XIX^e siècle, a renforcé le clientélisme et la corruption qui commençaient à s’estomper.

La classe politique grecque acquiert à cette époque les traits qui la caractérisent encore aujourd’hui.

Cette classe politique commence alors à se préoccuper davantage du maintien de son pouvoir et des privilèges qui en découlent, que de l’intérêt de l’Etat. Elle acquiert sa «conscience» propre lors des périodes de dictature, comme celle du général Métaxas, en 1936-1940, ou des colonels, entre 1967 et 1974 : ces régimes autoritaires constituent en effet de rudes concurrents pour les politiciens, notamment au niveau des privilèges et des possibilités d’enrichissement réservés aux détenteurs du pouvoir. Tant avant la guerre qu’au début des années 70, on a vu se développer une convergence d’intérêts et une solidarité entre factions politiques auparavant ennemies, et qui avaient perdu leurs privilèges…

Après le rétablissement de la démocratie en 1974, une partie de la gauche grecque, jusque-là pestiférée du fait de la guerre civile (1946-1949), a aussi été intégrée dans la «famille». A de rares exceptions près, cette situation n’a pas changé. Aujourd’hui encore, alors qu’on demande d’énormes sacrifices à la population, les députés et politiciens de tous bords refusent obstinément de baisser leurs salaires, pourtant démesurés, ou de se défaire d’un iota de leurs privilèges.

La seconde faillite, celle de 1932, est-elle due à cette impéritie de l’Etat ?

Je ne l’affirmerai pas. La période 1929-1932 a été, économiquement parlant, beaucoup plus difficile que ce que nous vivons aujourd’hui et de nombreux Etats ont fait faillite, comme l’Autriche, la Bulgarie, ou même l’Allemagne. La Grèce ne pouvait en outre se permettre de dilapider la totalité des crédits étrangers qu’elle avait obtenus entre 1924 et 1930, car la plupart de ceux-ci étaient gérés par la Société des nations et servaient au reclassement des 1,2 million de réfugiés de 1922-1923.

Par ailleurs, l’Etat grec restait formellement sous tutelle : la Commission financière internationale créée en 1897 a en effet siégé à Athènes jusqu’en 1936. Peu de pays dans la situation de la Grèce auraient pu s’en sortir différemment. Finalement, les gouvernements grecs ont négocié chaque année le service de la dette avec les créanciers et en ont assuré entre 30 et 45%. Les procédures de remboursement ont par la suite été redéfinies en 1944-1945 et se sont terminées en 1969.

Les Américains, lors du plan Marshall, se heurtent aussi à la «réalité grecque»…

En 1947-1949, les Etats-Unis, comme condition de leur aide financière, ont exigé un assainissement des pratiques économiques et de la situation sociale du pays. Paul Porter, qui était à la tête de la commission chargée de l’évaluation de la situation grecque en 1947-1948, décrit ainsi l’état du pays dans son rapport au Congrès : «Le niveau de vie extrêmement bas de la population est le facteur principal de la tension sociale qui caractérise la Grèce. L’économie se trouve au point mort, alors que des sommes fabuleuses sont englouties dans des opérations financières frauduleuses et pour l’importation de produits de luxe. Le gouvernement n’a d’autre politique que de mendier sans cesse l’aide étrangère afin de maintenir son pouvoir et préserver les intérêts de la clique de marchands et de banquiers… décidée à défendre à tout prix ses intérêts sans se préoccuper de ce que cela peut coûter au pays.» Evidemment, monsieur Porter était un homme du New Deal.

Le traitement de choc qu’infligent à la Grèce depuis deux ans l’Union européenne et le Fonds monétaire international est-il adapté à ce pays ?

La structure économique de la Grèce, largement étatisée, l’apparente davantage aux pays d’Europe de l’Est sortant du communisme au début des années 90. Il faudrait donc plutôt lui appliquer les recettes qu’on a utilisées pour les anciennes «démocraties populaires» en transition, notamment en privatisant les entreprises publiques et en réduisant drastiquement la taille de la fonction publique. Il faut aussi s’attaquer à l’immunité fiscale dont jouissent les professions libérales et l’Eglise orthodoxe. Accabler les citoyens de taxes nouvelles, alors même que le système fiscal ne fonctionne que très imparfaitement, ne sert pas à grand-chose sinon à alimenter le sentiment d’injustice sociale pour ceux qui ne peuvent échapper à l’impôt. Faute d’avoir posé le bon diagnostic, le malade reçoit un traitement inadapté et son état s’aggrave à l’inverse de ce qui se passe, par exemple, en Irlande.

L’économie grecque n’est donc pas une économie de marché ?

Ce n’est pas une économie de marché fonctionnelle, même s’il existe en Grèce, à côté du secteur public, un secteur privé important. Le problème est qu’il est essentiellement composé d’entreprises minuscules (entre un et dix travailleurs), qui vont de la taverne à la petite manufacture en passant par l’artisan. Il y a aussi quelques grandes entreprises privées, surtout dans l’armement maritime, qui, parce qu’elles sont en contact avec l’économie mondiale, fonctionnent efficacement. Mais elles sont une exception. Tout le reste de l’économie est contrôlé par l’Etat.

Comment en est-on arrivé là ?

Jusqu’à la fin des années 70, la Grèce n’était pas vraiment une exception en Europe. C’était alors le règne de «l’économie mixte de marché», l’Etat contrôlant un grand nombre d’entreprises, que ce soit en France ou en Grande-Bretagne. Au début des années 80, ce modèle, à tort ou à raison, a été remis en cause par l’idéologie libérale venue des pays anglo-saxons et cela a conduit à un reflux de l’Etat du secteur économique.

Ce mouvement a eu lieu partout, sauf en Grèce. Sans doute parce que l’Etat grec a dû suppléer tout au long de l’histoire moderne du pays aux défaillances du capital local qui a rarement investi sur place : l’Etat a dû créer lui-même des entreprises ou des infrastructures industrielles.

Le pire est que la Grèce, petit pays dépendant totalement de son environnement international, a même navigué à contre-courant en étatisant davantage son économie à partir de 1981, avec l’arrivée au pouvoir du Pasok (Parti socialiste) d’Andréas Papandréou, le père de l’actuel Premier ministre. Ainsi, entre 1981 et 1985, pas moins de 230 entreprises ont été nationalisées. Aujourd’hui, l’Etat emploie directement ou indirectement 45% de la population active. En France, il y a certes eu les nationalisations de 1982, mais on a reprivatisé à partir de 1986.

Cette étatisation n’a pas été un succès…

C’est même un échec patent. Les entreprises publiques sont peu compétitives et innovantes : il faut dire qu’elles comptent un personnel pléthorique bien mieux payé que les salariés du privé, mais largement incompétent car nommé selon des critères politiques. Pis : elles sont quasiment cogérées par les syndicats qui ont leur mot à dire sur les choix stratégiques, mais sans que leurs représentants en aient la capacité. Le bilan de la politique économique du Pasok est catastrophique. Les seuls points positifs sont le chômage réduit, puisque l’Etat a créé des dizaines de milliers d’emplois «fictifs», et mis en place une sécurité sociale relativement avancée.

Le Parti socialiste a donc une forte responsabilité dans le dérapage des comptes publics grecs ?

Andréas Papandréou a construit un «socialisme à crédit». Mais il n’est pas le seul responsable : la droite est tout aussi étatiste que le Pasok. Autant dire que la crise de la dette publique ne date pas de 2009, même si les marchés ont mis du temps à s’apercevoir qu’il y avait un problème. La classe politique grecque a toujours dramatiquement confondu revenus et emprunts. Surtout depuis que l’adhésion de la Grèce à l’euro, en 2002, lui a permis d’emprunter presqu’aux mêmes conditions que l’Allemagne.

Rares sont ceux qui ont essayé de réagir. Il faut bien comprendre que la classe politique ne veut pas d’une remise en cause de cette politique étatiste, car elle permet de se constituer des clientèles politiques. On ne vote pas pour des idéologies en Grèce, on vote pour celui qui vous aidera matériellement. Les partis politiques sont d’ailleurs structurés autour de grandes familles : fils, neveux, protégés restent fidèles à l’ancien. Ainsi, on peut trouver au sein du Pasok, le parti qui a le plus dirigé le pays ces trente dernières années, des gens de sensibilité d’extrême droite, mais qui y sont fidèles par tradition familiale. Ce système clientéliste, qui est la base de la société grecque, date du XIX^e siècle et de l’indépendance.

En 2002, la Grèce n’aurait donc pas dû entrer dans la zone euro ?

Objectivement, non. Mais en 2001, l’Allemagne et la France, qui voulaient qu’il y ait le plus de pays possible dans la zone euro, ont fait pression sur la Commission pour qu’elle puisse les rejoindre. Cela étant, cette adhésion aurait pu faire du bien à la Grèce : jusqu’en 2005, il était encore possible de redresser la situation. Mais le gouvernement de droite de Costas Caramanlis junior (neveu de Constantin Caramanlis), élu en 2004, n’a strictement rien fait par peur de déplaire à sa clientèle : aucune privatisation, aucune réduction de la fonction publique, aucune réforme de l’Etat n’ont eu lieu.

Et lorsque le Pasok est revenu au pouvoir en octobre 2009, il était trop tard : la situation budgétaire échappait déjà à tout contrôle. Aujourd’hui, l’appartenance de la Grèce à la zone euro est un fait : la tutelle fédérale qu’elle subit, conséquence directe de son choix pour l’Europe, peut être positive. Elle va l’obliger à bâtir un Etat de droit, une économie de marché digne de ce nom et en finir avec les illusions sur la soi-disant «réalité grecque» qui excusait toutes les dérives.

Μέρος συνέντευξης του Στ. Φασουλή στο Νικόλα Ζώη (07/2011)

Την επικαιρότητα την παρακολουθείτε στενά; Και αν ναι, μέσα απ’ τα παρα­δοσιακά μέσα, ή μήπως και μέσα από blogs, socialmedia κ.λπ.;

Την παρακολουθώ θέλοντας και μη, όπως όλοι μας. Μέσα από εφημερίδες το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, αλλά και από το ίντερνετ. Δεν διαβάζω blogs γιατί δεν μου αρέσει η γλώσσα που μιλούν τώρα. Νομίζω ότι πρέπει να παρέλθει μια δεκαετία για να καταφέρει να ξεπεράσει τον εαυτό της. Τη χρησιμοποιούν μάλ­λον αυτοί που βρίσκουν ευκαιρία να μι­λήσουν, ενώ ουδέποτε είχαν μιλήσει κά­που, και πια ανακαλύπτουν τον τρόπο, χάνουν όμως το μέτρο. Αρχίζει πάντως και δημιουργείται μια καινούργια γλώσσα σιγά σιγά, που θα κάνει τα πράγματα κα­λύτερα, και τον καθένα να μιλάει πιο απε­λεύθερα. Το άκουσμα της δεν θα οφείλε­ται σε πίεση που σκάει μετά από αιώνες δεν θα προέρχεται από τη σκέψη «α, τώρα θα πω την άποψη μου γιατί είμαι κά­ποιος». Γιατί μ’ αυτό τον τρόπο, το «είμαι κάποιος», το ότι γίνεται κανείς σημαντι­κός υπερισχύει της γνώμης του. Και τις περισσότερες φορές γίνεται τελικά φαφλατάς κυνικός ή υβριστής

Σήμερα ωστόσο, κάποιοι αναζητούν τρόπους να πουν τη γνώμη τους, για να κάνουν αισθητή και τη δική τους ύπαρξη.

Τους καταλαβαίνω. Αλλά αυτό είναι ση­μαντικό όταν είναι γνήσιο. Όταν είναι κοπαδηδόν, είναι μόδα. Όλοι κάνουμε πράγματα για να κάνουμε αισθητή την παρουσία μας. Από εκεί και πέρα, το θέμα είναι το πώς Με φόνο, ή με αγάπη; Μ’ ένα έγκλημα ή με μια παράσταση; Και οι δύο είναι αισθητές παρουσίες – και του δο­λοφόνου και του ποιητή. Ενίοτε μπορεί να εμφανίζονται και ταυτόχρονα. Αλλά διαλέγεις. Ή διαλέγει η ζωή για σένα.

Απ’ όσα ακούτε γύρω σας σήμερα, ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος που σας δημιουργείται;

Δυστυχώς όλοι οι φόβοι μου έχουν βγει αληθινοί. Και όσους περισσότερους έχω, τόσο βγαίνουν. Όλη αυτή την κατάσταση στη χώρα τη φοβόμουν χρόνια. Φοβό­μουν πάρα πολύ ότι θα ξεφουσκώσει όλο αυτό. Όχι ότι θα συναντήσει τον οικονο­μικό αλγόριθμο που θα το οδηγήσει στη σημερινή του μορφή. Απλώς ήταν ένας φόβος, μια αγωνία ότι κάποια στιγμή θα μείνουμε στο δρόμο.

Τι κάναμε λάθος;

Όλα τα κάναμε λάθος, δεν είδα και τί­ποτα να κάνουμε καλό. Εκτός από δυο-τρεις καλλιτέχνες δυο-τρεις επιστήμο­νες – και όχι καριέρας αλλά ερευνητές. Ο κρατικός μηχανισμός δεν λειτούργησε ποτέ. Ο ψηφοφόρος δεν λειτούργησε ποτέ σαν ψηφοφόρος αλλά σαν πελά­της. Και οι δύο πλευρές είναι επομένως συνυπεύθυνες και ο πολιτευτής και ο πο­λίτης που ήθελε να εξαγοράσει την ψήφο του. «Ναι, ωραία» σκεφτόταν, «εγώ ψη­φίζω, δώσε μου κι εσύ κάτι». Δεν ήταν ψήφος εμπιστοσύνης αυτό, ήταν ψήφος ανταλλαγής. Και είναι γελοίο ότι εδώ και δύο αιώνες, όποιο κόμμα ανέβει στην εξουσία βάζει τους δικούς του δημοσί­ους υπαλλήλους φτιάχνοντας ένα δημό­σιο υδροκέφαλο. Το οποίο είναι εναντίον του ίδιου του λαού που το ζήτησε. Και εναντίον των πολιτικών, οι οποίοι υπέ­κυψαν σ’ αυτό το αίτημα και το ικανο­ποίησαν απλόχερα.

Μήπως γι’ αυτό φταίει απλώς το ότι η Ελλάδα είναι ένα μικρό χωριό στο οποίο όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους;

Δεν το γνωρίζω. Μου αρέσει όμως πάρα πολύ μια φράση του Κώστα Μητρόπουλου, στα Νέα. «Η ύφεση», λέει ο Μητρόπουλος «άρχισε την 25η Μαρτίου 1821, στις δέκα το πρωί, στην Αγία Λαύρα».

Αν είχατε τη δύναμη, ακόμα και θεϊκή στην περίπτωση μας, τι θααλλάζατε στη χώρα;

Α, δεν νομίζω ότι μπορώ ν’ αξιωθώ κάτι τέτοιο. Κι ύστερα, κανείς δεν μιλάει για την Ελλάδα πια, κανείς δεν μιλάει για τον τόπο, κανείς δεν τον ξέρει. Ξέρει πρώτα τον εαυτούλη του, μετά λίγο την οικογέ­νεια του και ως εκεί. Ο τόπος δεν υπάρχει πια και θα το δεις ότι δεν ενδιαφέρεται κανείς για αυτόν. Δεν αναφέρεται που­θενά, δεν υπάρχει μέσα μας σαν έννοια, όπως ούτε και κανένας συνεκτικός δε­σμός μεταξύ των Ελλήνων. Δεν έχουμε κοινά συμφέροντα, δεν έχουμε κοινούς μύθους, κοινή γλώσσα. Ένας αχταρμάς, όλο μονάδες, μονάδες, μονάδες, δέκα εκατομμύρια μονάδες, οι οποίες δεν μπο­ρούν να συνδεθούν με τίποτα Για αυτό φταίμε όλοι μας. Δεν είναι μόνο θέμα κυ­βερνήσεων, είναι και θέμα νοοτροπίας.