Το ανέκδοτο της ημέρας:

Απαντώντας στις αναφορές του κ. Παπανδρέου περί εκκρεμών υποθέσεων, οι δικαστικοί λειτουργοί επισημαίνουν ότι «εφαρμόζουν με ευλάβεια τους νόμους του Κράτους και επομένως εκφράσεις όπως "αρνησιδικία με τερτίπια" ανέμεναν να μην ειπωθούν, διότι έτσι προσβάλλεται το σύνολο των δικαστικών λειτουργών, οι οποίοι, με τα πενιχρά μέσα που τους διαθέτει η Πολιτεία, προσπαθούν να δικαιοδοτούν με υψηλό αίσθημα ευθύνης».

Pierre Lemieux: Αρχισε η παγκοσμιοποίηση του 21ου αιώνα

Ο Καναδός καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας, συγγραφέας και ερευνητής, μιλάει στον Αθ. Παπανδρόπουλο στην «Ναυτεμπορική»:

Κύριε καθηγητά, στο παρελθόν είχα διαβάσει το βιβλίο σας «Ο αναρχο-καπιταλισμός» το οποίο, κατά τη γνώμη μου, διαφέρει αισθητά από ιδεολογικής πλευράς με τις θέσεις σας στο τελευταίο βιβλίο σας. Ετσι είναι;

«Οχι ακριβώς. Στον Αναρχο-καπιταλισμό περιέγραψα μία θεωρητική κατάσταση, υπογραμμίζοντας τις διάφορες φιλοσοφικές πτυχές της, την οποία όμως διαχώριζα από την καθημερινή πρακτική. Στο τελευταίο βιβλίο μου, που είναι θεωρητικό, προσπαθώ να καταδείξω ότι η οικονομική θεωρία είναι ένα σύνολο δομημένων μοντέλων που παράγουν επιμέρους θεωρίες.

Απευθύνομαι στον τίμιο άνθρωπο για να του πω ότι η οικονομική θεωρία είναι ένα και η οικονομική πράξη άλλο. Απευθύνομαι στον τίμιο άνθρωπο που θέλει ενδεχομένως να γίνει οικονομολόγος, πράγμα όχι πάντα εύκολο. Στην οικονομία, η υιοθέτηση εύκολων ιδεών και ερμηνειών οδηγεί σε δράματα. Για μένα, η οικονομία ενσωματώνει το κοινωνικό και το πολιτικό σκέλος μιας κοινωνίας και, ως εκ τούτου, είναι μια μέθοδος ανάλυσης των πολιτικών και κοινωνικών σχέσεων. Μάς επιτρέπει δε να κρίνουμε και να αξιολογούμε το δέντρο από τα φρούτα του».

Με βάση το θεωρητικό υπόβαθρο της σκέψης, κύριε καθηγητά, ποια είναι τα βαθύτερα αίτια της σημερινής παγκοσμιοποιημένης κρίσης και, μεσοπροθέσμως, τι θα προκύψει από αυτήν;

«Είμαστε μάρτυρες βαθύτατων ανατροπών, που θέτουν τεράστια ερωτήματα. Το πρώτο από αυτά είναι σχετικό με το ρόλο του ατόμου στην οικονομική λειτουργία. Ενα δεύτερο θέμα είναι αυτό του ρόλου και της έκτασης της κρατικής παρέμβασης. Συμπληρωματικά δε και της ποιοτικής της υφής. Παρατηρούμε επίσης μια παγκόσμια σύγκρουση συντελεστών παραγωγής.

Είναι σαφές ότι η παραδοσιακή πραγματική οικονομία βρίσκεται σε σύγκρουση με την άυλη χρηματοοικονομία, τη σύγχρονη τεχνολογία και την ανάδυση της γνώσης ως συντελεστή παραγωγής πλούτου. Κοντολογίς, έχουμε να κάνουμε με μια αντιπαράθεση οικονομικών κύκλων. Αυτή η αντιπαράθεση είναι κατά τη γνώμη μου και η πηγή της σημερινής κρίσης».

Πρόκειται άρα για διόρθωση του αποκαλούμενου καπιταλιστικού συστήματος ή για σύγκρουση των καπιταλισμών, όπως υποστηρίζουν γνωστοί συνάδελφοί σας;

«Ο καπιταλισμός, σύστημα που εδράζεται στην ατομική ιδιοκτησία και στις ελεύθερες αγορές, όπως έχουμε διαπιστώσει παράγει φούσκες και κύματα ευημερίας τα οποία διαδέχονται οικονομικές υφέσεις και γενικά υστερήσεις.

Πρόκειται για φαινόμενα που τα ονομάζουμε οικονομικούς κύκλους και τα οποία στο παρελθόν είχαν δεκαετή συχνότητα. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα τα κυκλικά αυτά φαινόμενα έγιναν σπανιότερα και, με εξαίρεση τη μεγάλη κρίση δυσπραγίας (depression) του 1929-1933, ο καπιταλισμός είχε μια σχετική σταθερότητα. Από την άλλη πλευρά, κάθε κύκλος εμπεριέχει αυτό το φαινόμενο που ο Γιόζεφ Σουμπέτερ (1883-1950) αποκαλούσε "δημιουργική καταστροφή" και το οποίο, ως τροφοδότης της οικονομικής ανάπτυξης, είναι θετικό».

Οι φούσκες που αναφέρατε δεν αποσταθεροποιούν το σύστημα; Δεν δημιουργούν κραυγαλέες αντιθέσεις μεταξύ χαμένων και κερδισμένων;

«Από τη δημιουργία και το σκάσιμο στη συνέχεια μιας φούσκας μπορεί να υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι. Αυτό είναι σίγουρο. Εχετε όμως αναρωτηθεί γιατί; Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Γι' αυτό λέω ότι η οικονομία είναι η επιστήμη που μελετά τις κοινωνικές επιπτώσεις των ατομικών επιλογών. Και οι επιλογές αυτές δεν υπάγονται εύκολα σε κανονιστικά πλαίσια.

Ο όχι πολύ γνωστός, αλλά θαυμάσιος οικονομολόγος Χάρι Τζόνσον (1923-1977), είχε γράψει ότι μπροστά σε κάθε κερδοσκόπο που αποσταθεροποιεί, υπάρχει ένας άλλος που παίζει σταθεροποιητικό ρόλο. Για κάθε μέλος του κοπαδιού που αγοράζει φούσκα, υπάρχει ένα άλλο μέλος που πουλάει φούσκα. Σε κάποιο σημείο η κατάσταση εξισορροπείται. Το πρόβλημα για τον οικονομολόγο είναι να προβλέψει πότε και σε ποιο επίπεδο θα γίνει αυτή η εξισορρόπηση. Σημειώστε όμως ότι, μέσα από αυτές τις διαδικασίες, ο καπιταλισμός δημιουργεί πλούτο και ευημερία. Αλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο».

Αρα, κατά την άποψή σας, η σημερινή κρίση προέρχεται από μία φούσκα;

«Είναι σαφές ότι το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων στις ΗΠΑ πυροδότησε την κρίση. Δεν είναι όμως ο αποκλειστικός υπεύθυνος. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συνέβαλαν, αφενός, στη δημιουργία της φούσκας στις ΗΠΑ και, αφετέρου, στην ταχεία διάδοση της κρίσης.

Πιστεύω ότι στην Αμερική δημιουργήθηκε μια κατάσταση πρωτοφανούς νομισματικής ανισορροπίας, για την οποία μεγάλες είναι οι ευθύνες της αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας (Fed).

Στην τακτική αυτή της Fed ήλθαν να προστεθούν οι τεράστιες τεχνολογικές πρόοδοι, που με τη σειρά τους οδήγησαν σε άνοδο της συνολικής παραγωγικότητας. Ταυτοχρόνως, Κίνα και Ινδία μπήκαν με αξιώσεις στην παγκοσμιοποιημένη αγορά, σπρώχνοντας επίσης προς τα πάνω την παραγωγικότητα - ιδιαίτερα στην παραγωγή καταναλωτικών αγαθών. Η κατάσταση αυτή δημιούργησε ένα αίσθημα ευφορίας, το οποίο αξιοποίησαν οι χρηματοοικονομικοί φορείς μέσα από τη δημιουργία εικονικού χρήματος. Το τελευταίο έδωσε την αίσθηση σε πάρα πολύ κόσμο ότι μπορεί να δημιουργεί υπεραξίες χωρίς κόπο - φαινόμενο που, στις ΗΠΑ ειδικά, είχε καταστροφικές επιπτώσεις στην αποταμίευση. Ολόκληρη η Αμερική ζούσε λοιπόν σε μια αυταπάτη.

Αυτή η αυταπάτη, σήμερα, μετά την έκρηξη της χρηματοοικονομικής φούσκας, διαλύθηκε. Δικαιώθηκε έτσι και η αυστριακή Σχολή οικονομικής σκέψης, που υποστηρίζει ότι οι άκριτες νομισματικές επεκτάσεις και τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια οδηγούν σε φούσκες, για να ακολουθήσουν μετά η ύφεση και οι παρενέργειές της. Ετσι, το μέγα ζητούμενο είναι να διερευνήσουμε τι μπορεί να βγει από αυτή την κρίση, η οποία δρομολογεί και τους όρους της παγκοσμιοποίησης του 21ου αιώνα».

Αρχίζει έτσι η αυγή ενός νέου καπιταλισμού; Εχουμε δηλαδή αλλαγή οικονομικού παραδείγματος;

«Στον αναπτυγμένο κόσμο θα γίνουμε μάρτυρες μιας αισθητής αλλαγής στις υπερβολές του κράτους πρόνοιας. Η ευημερία και κοινωνική προστασία με δανεικά ή με εικονικό χρήμα τελειώνει. Για το δυτικό άνθρωπο, επανασήμανε η ώρα της ατομικής ευθύνης.

Ο καθένας μας καλείται να πάρει την τύχη του στα χέρια του. Το κράτος-πατερούλης τελειώνει - ειδικά δε στη χώρα σας, έχει ήδη πτωχεύσει. Δυστυχώς, όμως, η σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα είναι εν πολλοίς ακατάληπτη για πολλούς ανθρώπους που προσπαθούν να την κατανοήσουν. Νέοι θεσμοί αναπτύσσονται σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας και υποδεικνύουν το νέο πρότυπο προσωπικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Αυτές οι δεξιότητες και ικανότητες δημιουργούν και την καινούργια κουλτούρα της κατανάλωσης, η οποία, με τη σειρά της, επηρεάζει τις συμπεριφορές.

Ηδη οι κανόνες μιας νέας ζήτησης είναι παρόντες. Οποιοι ανοίξουν πρώτοι τις πόρτες αυτής της νέας περιόδου, θα έχουν αποκτήσει σοβαρό προβάδισμα για τη συνέχεια. Μπήκαμε στην εποχή της δημιουργικής κοινωνίας, στους κόλπους της οποίας δεν θα κερδίζουν πλέον όσοι συσσωρεύουν κεφάλαιο αλλά αυτοί που διαθέτουν υψηλά επίπεδα δημιουργικότητας».

Εχουμε άρα και ριζική αλλαγή στην εταιρική κουλτούρα; Στην έννοια της επιχείρησης;

«Αυτό είναι βέβαιο. Σε πολλές περιπτώσεις, οι εταιρείες ήδη προσπαθούν να ιεραρχήσουν την αυτοπραγμάτωσή τους πάνω από τις υλικές τους επιδιώξεις. Ολο και περισσότερο στον 21ο αιώνα, το κέρδος για τις εταιρείες θα έρχεται από την εκτίμηση που θα δείξουν οι καταναλωτές απέναντι στη συμβολή τους στην ευημερία του κοινωνικού συνόλου».

Θα τους πάρει ο διάβολος αν μας βγάλουν από το ευρώ...

Του Κώστα Στούπα

3 Σχόλια

1) Θα τους πάρει ο διάβολος αν μας βγάλουν από το ευρώ...

H καγκελάριος Μέρκελ σε μια αποστροφή του λόγου της πριν λίγες μέρες  σε κομματικό ακροατήριο, ανέφερε αυτό που ακούγεται όλο και πιο συχνά τον τελευταίο χρόνο: «Ήταν λάθος η είσοδος της Ελλάδας στο ευρώ...».
Ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ την τελευταία εβδομάδα ακροβολίστηκε στην άλλη πλευρά δηλώνοντας «Να τους πάρει ο διάβολος αν δεν σώσουν την Ελλάδα...».

Η διένεξη αυτή θυμίζει την παλιά διένεξη της Ευρώπης τα τελευταία 200-300 χρόνια, όπως αυτή εκφράστηκε μεταξύ του δίπολου της Ιεράς Συμμαχίας του Μέτερνιχ και του ρεύματος του διαφωτισμού όπως ενσαρκώθηκε πολιτικά από τη γαλλική επανάσταση και τα υπόλοιπα συμπαρομαρτούντα αυτής.

Η επάνοδος των Οθωμανών
Ας μην κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας, την τελευταία δεκαετία που βρισκόμαστε εντός ευρώ, έχουν λάβει χώρα σημαντικές εξελίξεις στον κόσμο με μια από αυτές την ενίσχυση του ρόλου των αναπτυσσόμενων χωρών, της Ασίας κυρίως.

Η G 7 έχει μετεξελιχθεί πλέον σε G20 με την Τουρκία να βρίσκεται στις 20 πλουσιότερες χώρες του κόσμου και να ονειρεύεται την αναβίωση της οθωμανικής επικράτειας, υπό την σκιά της.

Η έξοδος της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ, μοιραία θα την τροχιοδρομήσει στη ζώνη της τούρκικης λίρας σαν άλλο ένα τρόπαιο μεταξύ, της Αλβανίας, της Βουλγαρίας, της Παλαιστίνης και της Συρίας...

Αν η καγκελάριος σήμερα εκτιμά πως ήταν λάθος η ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ, η ρίζα του λάθους αυτού δρομολογήθηκε τον Οκτώβριο του 1827 όταν με την Ναυμαχία του Ναβαρίνου η Ευρώπη υποστήριξε τον διαμελισμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας με την υποστήριξη της δημιουργίας ελληνικού κράτους.

Από τότε μέχρι σήμερα έχουμε μια βασανιστική πορεία της Ελλάδας προς δυσμάς με ταχύτερο βήμα, όταν το πάνω χέρι έχει η πλευρά των Κοραήδων και των Ρηγάδων και οπισθοδρομήσεις όταν το πάνω χέρι αποκτούν οι μπέηδες και οι αρματολοί με τα «κεκτημένα» τους...

Το διακύβευμα τα επόμενα δύο χρόνια είναι η παρουσία ή όχι της Ελλάδα στην Ευρώπη. Μην έχετε καμιά αμφιβολία πως όποιοι χάσουν την μάχη της παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη θα τους πάρει ο διάβολος, όπως πήρε εκείνους που έχασαν την παραμονή του ελληνισμού στις πατρογονικές εστίες της Ιωνίας.

Ο διάβολος θα πάρει και την Ευρώπη αν αφήσει την Ελλάδα να κυλήσει στο παρελθόν. Καμιά ζώνη δεν μπορεί να παίξει διεθνή ρόλο αν δεν μπορεί να διευθετήσει τα του οίκου της και σε κάθε παραφωνία πετάει τους βραδυπορούντες  από το παράθυρο.

Τα κεκτημένα των «Κοτσαμπάσηδων»...

Κανένα κεκτημένο δικαίως η αδίκως αποκτηθέν δεν έχει μεγαλύτερη αξία από την εξασφάλιση του μέλλοντος της νέας γενιάς κοντά στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Καμιά αυθαιρετούσα μειοψηφία δεν δικαιούται να εξωθεί τα παιδιά σε καταλήψεις σχολείων, τους φοιτητές στη διάλυση των πανεπιστημίων, τους αποστράτους σε καταλήψεις του πενταγώνου, τους δημοσίους υπαλλήλους σε καταλήψεις υπουργείων...

Κανείς δεν έχει δικαίωμα να διαλύσει τη χώρα επειδή η πλειοψηφία της κοινωνίας δεν έχει συνέλθει ακόμη από το σοκ της χρεοκοπίας και παρατηρεί άβουλη τα δρώμενα του παραλόγου που χαρακτηρίζουν τις περιόδους των μεγάλων μεταστροφών.

Η μεγάλη μεταστροφή που δρομολογείται στην Ελλάδα αφορά στον απεγκλωβισμό της κοινωνίας και της οικονομίας από το παρασιτικό μοντέλο των τελευταίων δεκαετιών που δομήθηκε πάνω στην πελατειακή αναδιανομή των δανεικών και στη στροφή με κάθε κόστος σε παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας, όπου το κράτος θα πρέπει να ξοδεύει λιγότερα από όσα εισπράττει ή μπορεί να εισπράττει και σταδιακά οι εξαγωγές δεν θα απέχουν από τις εισαγωγές...

Αυτά δεν γίνονται με «θαύματα», ούτε με θεωρίες κοπής νέου χρήματος από την ΕΚΤ ή έκδοσης ευρωομολόγων. Γίνονται με σκληρή εργασία και δημιουργία προϋποθέσεων για υγιή οικονομικά κίνητρα.

Υπάρχει μια σημαντική μερίδα στον τόπο μας που εθελοτυφλεί και αποφεύγει τα δύσκολα. Δεν είναι καινούργιο φαινόμενο αυτό, ούτε αποτελεί σύμπτωμα μόνο του ραγιαδισμού που μας κληροδότησε η τουρκοκρατία.

Την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης υπήρχαν αναλογικά  πιο πολλοί καλόγεροι από στρατιώτες και γεωργούς. Σήμερα αναλογικά αυτοί που ζουν από τα φορολογικά έσοδα είναι πιο πολλοί από αυτούς που παράγουν φορολογικά έσοδα.

Τότε, 200 χρόνια πριν την άλωση, ήταν το ρεύμα των ησυχαστών με προεξάρχοντα τον Γρηγόριο Παλαμά που είχε κερδίσει την αναμέτρηση απέναντι στους ουμανιστές με ηγετική μορφή τον Βαρλαάμ Καλαβρό.

Ο Καλαβρός προσπαθούσε να προσεγγίσει τα θεολογικά φιλοσοφικά πεδία μέσω των λογικών συνειρμών με βάση τον Αριστοτέλη και τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους.

Οι Ησυχαστές προσπαθούσαν να βρουν το νόημα της ύπαρξης στην επί ώρες ενατένιση του ομφαλού. Με απλά λόγια οι μεν προσπαθούσαν να προσεγγίσουν έννοιες και νοήματα που περικλείουν το Θεό με τη λογική και οι δε με την αισθαντικότητα.

Οι ουμανιστές ήθελαν την ενοποίηση της Ανατολικής και Δυτικής εκκλησίας. Κέρδισαν οι δεύτεροι, ο Καλαβρός έφυγε στη Δύση, ενώ λίγα χρόνια αργότερα όταν πέθανε ο Γρηγοράς, το πτώμα του πλέον διακεκριμένου του ρεύματος των ουμανιστών, συρόταν στους δρόμους της Πόλης για να έχει το πλήθος την ευκαιρία να το πετροβολήσει και να φτύσει. Ο Γρηγόριος Παλαμάς ανακηρύχτηκε άγιος.

Οι ουμανιστές του Βυζαντίου με πολλά χειρόγραφα αρχαίων που είχαν διασωθεί στο Βυζάντιο έφευγαν για τη Δύση όπου δίδασκαν ελληνικά και αρχαία φιλοσοφία, βάζοντας τις βάσεις για τον ευρωπαϊκό ουμανισμό, την αναγέννηση και τον διαφωτισμό... (Ο ουμανισμός ήταν το ρεύμα που πίστευε πως η παιδεία αναδεικνύει τις καλές πλευρές της ανθρώπινης φύσης...).

Ο Κυδώνης που έγινε και πρωθυπουργός, ο Χρυσολωράς και ο Πλήθων ο Γεμιστός είναι μερικοί από τους επιφανείς διαδόχους του Καλαβρού...

Ήταν οι απόγονοι αυτού του ρεύματος (ο Κοραής, ο Ρήγας, οι φιλικοί) που γύρισαν αργότερα να απελευθερώσουν το γένος, να εμφυσήσουν  τις ιδέες του διαφωτισμού από δεύτερο χέρι πλέον και να βάλουν τις βάσεις για το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος.

Όταν τις τελευταίες μέρες παρατηρούσα πόσο εύκολα εκτοξεύονταν χαρακτηρισμοί περί «γερμανοτσολιάδων» και άλλων ευτράπελων από τους πατριώτες της «μίζας» και των «δικών μας παιδιών» της κομματοκρατίας, θυμήθηκα τις ρίζες αυτής της αντίθεσης... Κατάλαβα όμως πόσο εύκολο ήταν κάποτε να ειπωθεί η φράση «καλύτερα φέσι τούρκικο παρά τιάρα παπική...».

Απλά σήμερα το πιο ενεργό μέρος του αντιδυτικού μπλοκ δεν είναι η εκκλησία και οι καλόγεροι, αλλά ένα μέτωπο πελατοκρατίας, φοροκλεπτών που κρύβονται πίσω από ένα  ιδεολογικό μανδύα μιας παρωχημένης αριστερής φλυαρίας. Το ρόλο του κακού Πάπα παίζει ο κακός καπιταλισμός πλέον...

Οι συνθήκες φαίνεται όμως έχουν αλλάξει, αργά ή γρήγορα το 75-80% που πιστεύει στην παραμονή στο ευρώ, στις μεταρρυθμίσεις και στη δημιουργία σύγχρονου δημοκρατικού κράτους θα βρει τον τρόπο να εκφραστεί πολιτικά.  ........


...........

3) Το τέλος του Μεσαίωνα στην Ελλάδα
 

Η Ελλάδα, όπως ξέρουμε όλοι μας, απελευθερώθηκε το 1821 από τους Τούρκους και εισήλθε στην ευρωπαϊκή οικογένεια προσπαθώντας να ακολουθήσει την πορεία της. Η όποια οικονομική και τεχνική ανάπτυξη των τελευταίων δύο αιώνων, της επέτρεψε να νομίζει ότι συμβαδίζει με τους Ευρωπαίους. Πλάνη οικτρά!

Βλέπε:Το τέλος του Μεσαίωνα στην Ελλάδα

Πηγή:www.capital.gr

Οι εξαιρέσεις του καθηγητικού κανόνα...

...παράγουν εξαιρετικά κείμενα όπως το παρακάτω:

 Η τέλεια καταιγίδα

Του Γιωργου Παγουλατου*

Μια πλάνη αιωρείται πάνω από τη χώρα, σκιάζει την αναζήτηση εθνικής αυτογνωσίας και ακυρώνει κάθε ορθολογική συζήτηση: ότι μπορούμε τάχα να βγούμε από αυτή τη φοβερή κρίση χωρίς ύφεση, χωρίς μεγάλες εισοδηματικές απώλειες, χωρίς ανεργία, πόνο και δάκρυα. Το πολιτικo-μιντιακό μας σύστημα συνεργάζεται στην απόκρυψη της πραγματικότητας. Είτε, όπως η καιροσκοπική αντιπολίτευση, με το να αποδίδει την ύφεση και κρίση αποκλειστικά στην κυβέρνηση και την τρόικα. Είτε, όπως η αδύναμη κυβέρνηση, με το να υποβαθμίζει την έκταση και κλίμακα των αναγκαίων προσαρμογών. Τι θέλω να πω; Η οικονομική κρίση χρέους στο ευρώ είναι το αποτέλεσμα κυρίως δύο διαδικασιών ή κρίσεων: μιας ευρωπαϊκής και μιας εθνικής. Η πρώτη κρίση αφορά τη δομή της Ευρωζώνης. Και οι τρεις οικονομίες που οδηγήθηκαν στον δανειακό μηχανισμό Ε. Ε. -ΔΝΤ (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία), αλλά και οι δύο που απειλούνται (Ισπανία, Ιταλία) είναι χώρες της ευρω-περιφέρειας. Μετά την εισαγωγή του ευρώ, μεγάλες ποσότητες κεφαλαίων από τις πλεονασματικές οικονομίες του ευρω-Βορρά κατευθύνθηκαν προς τις οικονομίες της περιφέρειας, που παρείχαν περιθώρια ταχείας ανάπτυξης κι επενδυτικές ευκαιρίες. Εκμεταλλευόμενη την αφθονία φθηνών κεφαλαίων, η ευρω-περιφέρεια δανειζόταν σε ευρεία έκταση, αγοράζοντας μεταξύ άλλων προϊόντα από τις χώρες του Βορρά. Αλλού (Ελλάδα) δανειζόταν κυρίως το κράτος, αλλού (Ιρλανδία και Ισπανία) κυρίως οι ιδιώτες. Η νομισματική σταθερότητα, το ισχυρό νόμισμα και τα χαμηλά επιτόκια επέτρεψαν σε εκατομμύρια πολιτών και επιχειρήσεων του Νότου να ικανοποιήσουν ανάγκες ή καταναλωτικές επιθυμίες. Στο κλίμα ευφορίας, οι αγορές υποτίμησαν τους κινδύνους: μεταξύ 2001-07 το ελληνικό κράτος δανειζόταν με διαφορά επιτοκίου (σπρεντ) 0,2 ή 0,3% από το ομόλογο του γερμανικού κράτους! Η αύξηση των ροών κεφαλαίου προς τις χώρες του ευρω-Νότου συνέβαλε στη διόγκωση των εξωτερικών τους ελλειμμάτων. Η αφθονία φθηνών κεφαλαίων ήταν πλεονέκτημα όσο τα κεφάλαια παρέμεναν διαθέσιμα. Εγινε όμως μειονέκτημα και θρυαλλίδα της κρίσης χρέους όταν οι διεθνείς πιστωτές, μετά το σοκ της Λίμαν, πανικόβλητοι σταμάτησαν να δανείζουν. Οταν η προσφορά κεφαλαίων σταμάτησε απότομα, οι χώρες της ευρω-περιφέρειας βρέθηκαν αντιμέτωπες με οξεία κρίση εξωτερικού χρέους. Η δανειακή φούσκα έπρεπε απότομα να ξεφουσκώσει. Σε αυτήν τη διαδικασία της βίαιης, εκτεταμένης απομόχλευσης είμαστε σήμερα, όπου τα δανεικά πρέπει να επιστραφούν, αλλά το διαθέσιμο εισόδημα των οικονομιών δεν αρκεί για να τα καλύψει. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η «δομική» κρίση της Ευρωζώνης συνάντησε το 2009 τη χειρότερη εθνική οικονομική παθογένεια: ταυτόχρονη κρίση δημόσιου ελλείμματος/χρέους και κρίση εξωτερικού ελλείμματος/ανταγωνιστικότητας. Ευρωπαϊκή και ελληνική κρίση μαζί παρήγαγαν την τέλεια καταιγίδα. Το 2008 η Ελλάδα είχε τη χειρότερη εθνική αποταμίευση των τελευταίων δεκαετιών. Το 2000-2007 είχαμε το υψηλότερο μέσο επίπεδο τελικής κατανάλωσης στην Ευρωζώνη (90% ΑΕΠ) και τις χαμηλότερες εξαγωγές (22% ΑΕΠ έναντι 38% μέσου όρου της Ευρωζώνης). Πουλούσαμε ο ένας στον άλλο προϊόντα που εισάγαμε από το εξωτερικό και υπηρεσίες που παράγαμε για εγχώρια κατανάλωση. Πληρώναμε γι' αυτά δανειζόμενοι. Τη διαδικασία αυτή ονομάζαμε ανάπτυξη. Χρησιμοποιούσαμε το κράτος ως διανομέα χρηματικής ρευστότητας, μαξιλάρι διεκδικήσεων, λάφυρο κομματικών πελατών. Ισχυρές ομάδες, συντεχνίες και διαπλεκόμενοι απολάμβαναν προσόδους και φόρους υπέρ τρίτων, κλειστά επαγγέλματα, εγγυημένα ποσοστά κέρδους, συντάξεις πάνω από τον τελευταίο μισθό, συνταξιοδότηση στα 50, ατιμωρησία και ανοχή στη φοροδιαφυγή τους. Τα νοικοκυριά ευημερούσαν χάρη στη μαύρη οικονομία, αλλά μόνο ένα στα δύο παιδιά με πτυχίο έβρισκε δουλειά. Είναι μακρά η απόσταση προς τη δημοσιονομική εξυγίανση κι ένα εξωστρεφές και βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης. Οι διαδικασίες απομόχλευσης, ταχείας αύξησης της εθνικής αποταμίευσης, μηδενισμού σε 3 χρόνια ενός πρωτογενούς ελλείμματος 10% ΑΕΠ και συρρίκνωσης ισόποσου εμπορικού ελλείμματος είναι διαδικασίες αυτονόητα και βαριά υφεσιακές. Υπό ιδανικές συνθήκες, η μείωση των ελλειμμάτων χρειαζόταν μεγαλύτερο χρονικό βάθος και διεθνές περιβάλλον οικονομικής άνθησης. Τα είχαμε για μια δεκαετία, όμως δεν τα αξιοποιήσαμε. Τώρα δεν υπάρχουν πια. Ο χρόνος μηδενισμού του πρωτογενούς ελλείμματος είναι πιεστικός. Αλλά θα σημάνει και την ελάφρυνση του ασφυκτικού βάρους του χρέους, που ρουφά κάθε ικμάδα της οικονομίας μας. Η πιθανή αναδιάρθρωση χρέους σε ποσοστό πάνω από το 21% τής εθελούσιας ώς τώρα επιβάρυνσης των ομολογιούχων δανειστών θα δώσει ανάσα στην ελληνική οικονομία. Ηδη η Ε. Ε. ολοκληρώνει μηχανισμούς επανακεφαλαιοποίησης και ενίσχυσης των τραπεζών, που θα περιορίσουν τις επιπτώσεις. Ομως, την επομένη αναδιάρθρωσης χρέους η χώρα θα βρίσκεται σε πλήρη ευρωπαϊκή επιτροπεία, αφού θα χρειάζεται ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για να καλύπτει βασικές δαπάνες (αν δεν έχουμε ακόμα πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα) καθώς και το εμπορικό έλλειμμα. Εδώ είμαστε. Η παραμονή στο ευρώ χρειάζεται βαθιές προσαρμογές, μακρά και οδυνηρή εσωτερική υποτίμηση, αλλά προσφέρει πλαίσιο σταθερότητας, πλεονεκτήματα ισχυρού κλαμπ, υπόσχεση αλληλεγγύης όσο είμαστε σοβαροί, και προοπτική ανάκαμψης. Μια έξωση από το ευρώ και εξωτερική υποτίμηση θα σήμαινε άμεση μετάβαση σε παρατεταμένη, πολύπλευρη και βέβαιη κοινωνικοοικονομική και εθνική καταστροφή, τόσο βέβαιη που δεν υπάρχουν σοβαροί οικονομολόγοι και φίλοι της Ελλάδας που να την εισηγούνται. Ακόμα και η επιλογή ανάμεσα στο επώδυνο και το καταστροφικό έχει τουλάχιστον το πλεονέκτημα της σαφήνειας.

 * Ο κ. Γ. Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Steve Jobs...

...ή με άλλα λόγια ένας άνθρωπος που δεν το έπαιξε ποτέ "αγανακτισμένος":