Την επικαιρότητα την παρακολουθείτε στενά; Και αν ναι, μέσα απ’ τα παραδοσιακά μέσα, ή μήπως και μέσα από blogs, socialmedia κ.λπ.;
Την παρακολουθώ θέλοντας και μη, όπως όλοι μας. Μέσα από εφημερίδες το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, αλλά και από το ίντερνετ. Δεν διαβάζω blogs γιατί δεν μου αρέσει η γλώσσα που μιλούν τώρα. Νομίζω ότι πρέπει να παρέλθει μια δεκαετία για να καταφέρει να ξεπεράσει τον εαυτό της. Τη χρησιμοποιούν μάλλον αυτοί που βρίσκουν ευκαιρία να μιλήσουν, ενώ ουδέποτε είχαν μιλήσει κάπου, και πια ανακαλύπτουν τον τρόπο, χάνουν όμως το μέτρο. Αρχίζει πάντως και δημιουργείται μια καινούργια γλώσσα σιγά σιγά, που θα κάνει τα πράγματα καλύτερα, και τον καθένα να μιλάει πιο απελεύθερα. Το άκουσμα της δεν θα οφείλεται σε πίεση που σκάει μετά από αιώνες δεν θα προέρχεται από τη σκέψη «α, τώρα θα πω την άποψη μου γιατί είμαι κάποιος». Γιατί μ’ αυτό τον τρόπο, το «είμαι κάποιος», το ότι γίνεται κανείς σημαντικός υπερισχύει της γνώμης του. Και τις περισσότερες φορές γίνεται τελικά φαφλατάς κυνικός ή υβριστής
Σήμερα ωστόσο, κάποιοι αναζητούν τρόπους να πουν τη γνώμη τους, για να κάνουν αισθητή και τη δική τους ύπαρξη.
Τους καταλαβαίνω. Αλλά αυτό είναι σημαντικό όταν είναι γνήσιο. Όταν είναι κοπαδηδόν, είναι μόδα. Όλοι κάνουμε πράγματα για να κάνουμε αισθητή την παρουσία μας. Από εκεί και πέρα, το θέμα είναι το πώς Με φόνο, ή με αγάπη; Μ’ ένα έγκλημα ή με μια παράσταση; Και οι δύο είναι αισθητές παρουσίες – και του δολοφόνου και του ποιητή. Ενίοτε μπορεί να εμφανίζονται και ταυτόχρονα. Αλλά διαλέγεις. Ή διαλέγει η ζωή για σένα.
Απ’ όσα ακούτε γύρω σας σήμερα, ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος που σας δημιουργείται;
Δυστυχώς όλοι οι φόβοι μου έχουν βγει αληθινοί. Και όσους περισσότερους έχω, τόσο βγαίνουν. Όλη αυτή την κατάσταση στη χώρα τη φοβόμουν χρόνια. Φοβόμουν πάρα πολύ ότι θα ξεφουσκώσει όλο αυτό. Όχι ότι θα συναντήσει τον οικονομικό αλγόριθμο που θα το οδηγήσει στη σημερινή του μορφή. Απλώς ήταν ένας φόβος, μια αγωνία ότι κάποια στιγμή θα μείνουμε στο δρόμο.
Τι κάναμε λάθος;
Όλα τα κάναμε λάθος, δεν είδα και τίποτα να κάνουμε καλό. Εκτός από δυο-τρεις καλλιτέχνες δυο-τρεις επιστήμονες – και όχι καριέρας αλλά ερευνητές. Ο κρατικός μηχανισμός δεν λειτούργησε ποτέ. Ο ψηφοφόρος δεν λειτούργησε ποτέ σαν ψηφοφόρος αλλά σαν πελάτης. Και οι δύο πλευρές είναι επομένως συνυπεύθυνες και ο πολιτευτής και ο πολίτης που ήθελε να εξαγοράσει την ψήφο του. «Ναι, ωραία» σκεφτόταν, «εγώ ψηφίζω, δώσε μου κι εσύ κάτι». Δεν ήταν ψήφος εμπιστοσύνης αυτό, ήταν ψήφος ανταλλαγής. Και είναι γελοίο ότι εδώ και δύο αιώνες, όποιο κόμμα ανέβει στην εξουσία βάζει τους δικούς του δημοσίους υπαλλήλους φτιάχνοντας ένα δημόσιο υδροκέφαλο. Το οποίο είναι εναντίον του ίδιου του λαού που το ζήτησε. Και εναντίον των πολιτικών, οι οποίοι υπέκυψαν σ’ αυτό το αίτημα και το ικανοποίησαν απλόχερα.
Μήπως γι’ αυτό φταίει απλώς το ότι η Ελλάδα είναι ένα μικρό χωριό στο οποίο όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους;
Δεν το γνωρίζω. Μου αρέσει όμως πάρα πολύ μια φράση του Κώστα Μητρόπουλου, στα Νέα. «Η ύφεση», λέει ο Μητρόπουλος «άρχισε την 25η Μαρτίου 1821, στις δέκα το πρωί, στην Αγία Λαύρα».
Αν είχατε τη δύναμη, ακόμα και θεϊκή στην περίπτωση μας, τι θααλλάζατε στη χώρα;
Α, δεν νομίζω ότι μπορώ ν’ αξιωθώ κάτι τέτοιο. Κι ύστερα, κανείς δεν μιλάει για την Ελλάδα πια, κανείς δεν μιλάει για τον τόπο, κανείς δεν τον ξέρει. Ξέρει πρώτα τον εαυτούλη του, μετά λίγο την οικογένεια του και ως εκεί. Ο τόπος δεν υπάρχει πια και θα το δεις ότι δεν ενδιαφέρεται κανείς για αυτόν. Δεν αναφέρεται πουθενά, δεν υπάρχει μέσα μας σαν έννοια, όπως ούτε και κανένας συνεκτικός δεσμός μεταξύ των Ελλήνων. Δεν έχουμε κοινά συμφέροντα, δεν έχουμε κοινούς μύθους, κοινή γλώσσα. Ένας αχταρμάς, όλο μονάδες, μονάδες, μονάδες, δέκα εκατομμύρια μονάδες, οι οποίες δεν μπορούν να συνδεθούν με τίποτα Για αυτό φταίμε όλοι μας. Δεν είναι μόνο θέμα κυβερνήσεων, είναι και θέμα νοοτροπίας.
